Όγκοι Παγκρέατος – Παγκρεατεκτομή

Οι όγκοι παγκρέατος είναι καλοήθεις και κακοήθεις. Στους καλοήθεις όγκους αναφέρονται οι κυστικές βλάβες. Οι κακοήθεις όγκοι δεν είναι συχνοί, ωστόσο είναι από τους πλέον δύσκολους στην θεραπευτική τους αντιμετώπιση, καθώς δεν δίνουν συμπτώματα και όταν διαγνωστούν έχουν συνήθως διηθήσει και άλλες περιοχές. Στο σύνολο των κακοηθών όγκων, το αδενοκαρκίνωμα υπερβαίνει το 80% των περιπτώσεων, ενώ οι υπόλοιποι χαρακτηρίζονται ως νευροενδοκρινείς όγκοι.

Οι όγκοι παγκρέατος εάν είναι καλοήθεις δεν απαιτείται πάντα χειρουργική αντιμετώπιση. Εάν όμως απαιτείται, τόσο γι΄ αυτούς όσο και για τους κακοήθεις όγκους παγκρέατος, η χειρουργική εκτομή είναι μία από τις πλέον δύσκολες και σύνθετες επεμβάσεις και απαιτεί χειρουργική ομάδα πολύ μεγάλης εμπειρίας και γνώσης.

Ειδικότερα:

Το εύρημα μιας ασυμπτωματικής παγκρεατικής κύστης, ως τυχαίο εύρημα, προκαλεί ανησυχία και αυτό είναι φυσικό, διότι δυνητικά κάποιες παγκρεατικές κύστεις μπορεί να υποκρύπτουν ή να εξελιχθούν σε κακόηθες νεόπλασμα. Δεν είναι όμως όλες οι κύστεις του παγκρέατος δυνητικά κοκοήθεις. Κάποιες έχουν εντελώς καλοήθη πορεία και ποτέ δεν προκαλούν συμπτώματα στους ασθενείς. Συνεπώς, η ακριβής τους διάγνωση είναι καθοριστικής σημασίας.

Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) είναι η μέθοδος με την οποία μπορεί ο ιατρός να διαγνώσει και να χαρακτηρίσει τις παγκρεατικές κύστεις με μεγαλύτερη ακρίβεια από τις συμβατικές μεθόδους. Ως μέθοδος συνδυάζει την ενδοσκόπηση με τους υπερήχους. Τα ειδικά υπερηχοενδοσκόπια καταφέρουν να δώσουν εικόνες του παγκρέατος υψηλής ευκρίνειας, λόγω του ότι ο ηχοβολέας που βρίσκεται στην άκρη του ενδοσκοπίου έρχεται σχεδόν σε επαφή με τον παγκρεατική αδένα που βρίσκεται κρυμμένος πίσω από το στομάχι. Η ικανότητα της τεχνικής για εικόνες υψηλής ανάλυσης και ακρίβειας, έχει προσδώσει στο ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα σημαντική θέση στη διερεύνηση των κυστικών νεοπλασμάτων του παγκρέατος.

Οι κυστικοί όγκοι παγκρέατος είναι:

 -Τα βλεννώδη κυσταδενώματα εντοπίζονται συνήθως στην ουρά του παγκρέατος και σπανίως είναι πολυεστιακά. Εκδηλώνονται κυρίως στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Πρέπει να παρακολουθείται το μέγεθός τους συστηματικά διότι μπορεί να περιέχουν άτυπα κακοήθη κύτταρα και σταδιακά να εξαλλαχθούν σε βλεννώδη κυσταδενοκαρκινώματα για τα οποία η μόνη θεραπεία είναι η άμεση χειρουργική αφαίρεση.

– Τα ορώδη κυσταδενώματα σχηματίζουν μικροκύστες με σπογγώδη εμφάνιση και είναι σχεδόν πάντα καλοήθεις όγκοι. Εάν μεγαλώσουν πολύ και το μέγεθός τους προκαλεί προβλήματα, τότε πρέπει να αφαιρούνται.

– Τα ενδοπορικά θηλώδη – βλεννώδη νεοπλάσματα αφορούν κυρίως άνδρες, είναι συνήθως καλοήθεις όγκοι αλλά μπορεί να προκληθεί και η εξαλλαγή τους σε κακοήθεια. Δημιουργούνται από την παραγωγή βλέννας μέσα στο πάγκρεας η οποία μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και διόγκωση του παγκρέατος. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η χειρουργική εκτομή.

– Οι θηλώδεις κυστικοί όγκοι αφορούν κυρίως νέες γυναίκες και είναι σκόπιμο να χειρουργούνται.

Οι κυστικοί όγκοι του σώματος και της ουράς του παγκρέατος αντιμετωπίζονται χειρουργικά μόνο όταν είναι αναγκαίο, με περιφερική παγκρεατεκτομή, ογκεκτομή ή την τεχνική Whipple, αναλόγως του προβλήματος και της κατάστασης του ασθενούς. Οι επεμβάσεις έχουν νοσηρότητα και επικινδυνότητα, αλλά οδηγούν σε πλήρη ίαση. Εάν υπάρχει απόφραξη του χοληδόχου πόρου, εκτός από την αφαίρεση του όγκου διενεργείται και  χολοπεπτική αναστόμωση για αποσυμφόρηση.

Το αδενοκαρκίνωμα αφορά κυρίως άνδρες άνω των 50 ετών. Δίνει συμπτώματα (πόνο ψηλά στην κοιλιά και την πλάτη, ίκτερο, απώλεια βάρους, ανορεξία, αδυναμία, τάση για έμετο) μόνο όταν ο όγκος μεγαλώσει. Η μοναδική επιλογή για τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος ώστε να αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής, είναι η χειρουργική εκτομή και ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός των μεταστάσεων στα όμορα ζωτικά όργανα.

Έχει ιδιαίτερη σημασία για τους χειρουργικούς χειρισμούς το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο όγκος. Μπορεί να εντοπίζεται στην κεφαλή, στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος.

Εφόσον ο όγκος εντοπίζεται στην κεφαλή ή στο φύμα του Vater και είναι εξαιρέσιμος, διενεργείται μερική παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή που περιλαμβάνει  αφαίρεση της κεφαλής του παγκρέατος, του δωδεκαδάκτυλου, του τελικού τμήματος του στομάχου, της χοληδόχου κύστεως, τμήμα του χοληδόχου πόρου, τμήμα της νήστιδος και αναστόμωση αυτής με το κολόβωμα του παγκρέατος, τελικοπλάγια με το στομάχι και τελικοπλάγια με τον χοληδόχο πόρο.

Εάν ο όγκος βρίσκεται στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος, διενεργείται περιφερική ουραία ή αριστερή παγκρεατεκτομή.

Εάν ο όγκος είναι διάχυτος στο πάγκρεας τότε διενεργείται ολική παγκρεατεκτομή με την τεχνική Whipple ή κάποια από τις τροποποιήσεις της και περιλαμβάνει αφαίρεση της κεφαλής του παγκρέατος, του δωδεκαδάκτυλου με τμήμα του λεπτού εντέρου, της χοληδόχου κύστεως και του μεγαλύτερου τμήματος του χοληδόχου πόρου. Ανάλογα με την έκταση του όγκου μπορεί να χρειαστεί να συναφαιρεθεί και κάποιο άλλο όργανο όπως τμήμα του παχέος εντέρου, νεφρός, σπλήνας, στομάχι, τμήμα της πυλαίας ή της άνω μεσεντέριας φλέβας. Διενεργείται επίσης καθαρισμός της πρόσθιας επιφάνειας της αορτής από το λεμφικό και νευραγγειακό ιστό, του κοιλιακού πλέγματος και κατά περίπτωση, άλλων οργάνων. Αποτελεί μία από τις πλέον δύσκολες και απαιτητικές χειρουργικά επεμβάσεις.

Εάν ο καρκίνος δεν μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως αλλά έχει προκληθεί απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και ίκτερος, μπορεί παρηγορικά να διενεργηθεί by-pass για την παράκαμψη του όγκου και τη δημιουργία νέας οδού διέλευσης των τροφών στο έντερο.